Vajinismus Tedavisi
Vajinismus nedir ve tedavisinde nasıl bir yol izlenir. Fizyolojik bir sebep olmaksızın kadının cinsel ilişkiye girmekten çekinmesi, cinsel birleşme esnasında çok yoğun bir korku ve kaygı yaşamasına vajinismus denmektedir.
VAJİNİSMUS NEDENLERİ NELERDİR?
Vajinismusun nedenleri ile ilgili kültürler arası karşılaştırmaya zemin oluşturabilecek herhangi bir ölçek bulunmamaktadır. Bu konuda araştırma yapan uzmanların bir çoğu immatürite, çocuklukta kötü şartlar, nevrotiklik ve çevresel faktörleri vajinismus konusunda sorumlu tutmaktadır.
Vajinismusun nedenleri ile ilgili Johnson ve Masters 5 özgün etken sıralamışlardır. Bunlar;
- Dinsel tutuculuk
- Eşin cinsel işlev bozukluğu
- Taciz ve şiddete maruz kalınması
- Öncelikli eşcinsel özdeşleşme
- Ağrılı cinsel ilişkidir.
Vajinismus sorunu olan kadınlar genellikle cinsellikle ilgili ve cinsel organları hakkında yetersiz bilgilere sahiptirler. Cinsel istek konusunda çoğunlukla problem yaşamamaktadırlar. Bu kadınlarda önsevişme çoğu zaman sorunsuz yaşanır ve katılımları oldukça iyi olmaktadır. Ancak cinsel birleşme aşamasına gelindiğinde korkuları ve kaygıları şiddetlenmektedir.
VAJİNİSMUS NEDEN OLUR
VAJİNİSMUS TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?
Vajinismusun tedavisinde değişik yöntemler izlense de, en fazla tercih edilen ve en çabuk şekilde yanıt alınan yöntemlerden biri aşağıda anlatılmıştır;
Rahatsızlığın tedavisinde duyarsızlaştırma, yaşanan kaygı ve korkuyla baş etmenin yollarının geliştirilmesi, hastanın cinsellik hakkındaki yaklaşımının geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Yapılan ilk muayenede eğer başkaca bir psikiyatrik sorun yoksa, öncelikle genel bir öykü, cinsellik konusundaki öyküsü ve eşle olan ilişki detayları değerlendirilmektedir. Şayet kadında başka bir psikiyatrik sorun belirlenirse, ilk önce bu sorunun tedavisi gerçekleştirilir.
Vajinismus tedavisine girmek isteyen çiftler, tedavi kararı alıdıklarında cinsel ilişkiye girmeleri yasaklanmaktadır. Her iki taraftan da istenen belirli bir düzeye gelinmeden cinsel ilişki denemesine girmemeleri için sözler alınır.
Sonraki görüşmede kişiye cinsel organlar ve cinsel ilişki konusunda bilgilendirmeler yapılarak agzersizlere geçilmektedir. Duyarsızlaştırmanın en temelinde alıştırmalar veya egzersizlerle, kişinin cinsel organına giriş konusundaki kaygıları ve korkularının üzerine gidilmektedir. Gerçekleştirilen egzersizler parmak kullanılarak yapılmaktadır ve bu alıştırmalar esnasında bütün kontrol vajinismus hastasının kendisindedir.
Dilerse bu egzersiz ve alıştırmaları istedi an bırakabilir, ara verebilir veya sürdürebilir. Eşle cinsel ilişki alıştırmalarına geçene dek parmak ile yapılan alıştırmalar devam ettirilir. Bu süreçte hasta ilerlemesini gördükçe acı çekmeyle, vajinasına bir şey gireceği ile ve çok kanaması olacağı ile alakalı kaygıları değişmektedir. Zaman ilerledikçe de kendisini cinsel ilişkiye girme konusunda daha hazır hisseder ve özgüveni artar. Yapılan parmak egzersizleri genellikle 2-3 görüşme sürmekte ve sıklıkla bu görüşmelerde durum değerlendirilir.
Hastada arzulanan seviyeye gelindiği düşünüldüğünde cinsel ilişki konusunda alıştırmalara başlanır. Bu alıştırmalar da parmak alıştırmaları gibi aşamalı olup, kadının kaygıları ve korkuları üzerine inşa edilir. Şayet çiftin cinsel birliktelik yaşamalarında ilişki öncesine ait güçlükler varsa, ön sevişme egzersizleri de tedavi sürecine eklenmektedir.
Tedavi başarısı yüksek olan vajinismus, beraberinde başka bir psikiyatrik sorun taşımıyorsa büyük oranda tedavi edilebilmektedir. Vajinismus tedavisi yaklaşık 2-4 ay kadar sürebilmektedir.
Diğer tedavi yaklaşımları:
Vajinismus tedavisinde modern yaklaşımlarla terapinin uygulanma biçiminde değişiklikler söz konusudur. Masters ve Johnson yaklaşımında biri kadın diğeri erkek iki terapist ile tedavi yapılır. Bu tür bir uygulamanın pek çok faydası vardır. Ancak birçok tedavi merkezinde çift terapist kullanma olanağı bulunmadığından, tek terapist tarafından gerçekleştirilmektedir. Bu konu üzerinde yapılan araştırmalar da çift terapistin tedavinin başarısı yönünden çok önemli bir etken olmadığı belirlenmiştir. Bundan dolayı, modern yaklaşımlarda tercih edilen yöntem tek terapist şeklinde uygulanmaktadır.
Uygulama şeklindeki diğer değişiklik de görüşmelerin sıklığı ile ilgilidir. Masters ve Johnson yaklaşımında çiftlerle her gün görüşülmesi gerekmektedir. Halbuki modern yaklaşımdaki uygulamalar haftada 1-2 kez görüşme yapılmasıdır.
Schimidt ve Clement de haftada 1-2 defa terapi görüşmeleri yapılması gerektiğini, bu uygulamanın hergün yapılan görüşmelere göre daha fazla başarı sağladığını belirtmektedirler.
Modern yaklaşımlarda eşlerin terapilere birlikte katılma zorunluluğunun olmamasıdır. Tedavide genel yaklaşım eşlerin birlikte terapiye katılmaları olsa da, eşlerin arasında ciddi ilişki ve iletişim problemleri yoksa, eşlerin tüm görüşmelere katılmalarına gerek kalmayabilir. Tedavi yönünden önemli olan şey, tüm görüşmelere katılmasa bile eşle olan işbirliğinin sürdürülebilmesidir.
Gerçekleştirilen bazı çalışmalarda, terapistin cinsiyetinin hastayla aynı ya da farklı olmasının başarı konusunda ne kadar önemli olup olmadığı incelenmiştir. Sonuç olarak da hasta ile aynı cinsiyette veya ayrı cinsiyette olmanın tedavi başarısında çok önemli bir yeri olmadığı kanaatine varılmıştır.
Ancak pek çok vajinismus hastası, sorunlarını aynı cinsiyetteki birine anlatmakta daha rahat olmakta, hatta eşleri de aynı cinsiyette birinin olmasını daha uygun görmektedir.
Modern yaklaşımlarda vajinismusun ortaya çıkması ve sürdürülmesinde rol alan etkenlere bağlı olarak, yapılan tedavinin bütünleştirici ve aynı zamanda da çok yönlü olması gerektiği düşünülür.
Diğer bir ifadeyle, modern tedavi yaklaşımlarında eklektik bir yaklaşım izlenmektedir. Örnek vermek gerekirse; Havyton, cinsel işlev bozuklukları ile ilgili tedavide davranışçı ve bilişsel terapiyi, Kaplan ise davranışçı ve psikoanalitik terapiyi birlikte kullanmaktadırlar. Cinsel işlev bozukluğu ile ilgili tedavilerde diğer eklektik yaklaşım da davranışçı, bilişsel ve Geştalt terapinin birlikte kullanılmasıdır.
VAJİNİSMUS HAKKINDA BİLİNMEYENLER
Vajinusmus bir hastalık mıdır?
Vajinismus bir hastalık değil, evli çifte ait aile içi bir sorundur. Kadın ve erkeğin paylaştığı ve aşılması gereken ortak bir sıkıntıdır. Bu nedenle cinsel terapide bir tarafın diğerini suçlamaması veya anlayışlı olması öğütlenir.
Başkasıyla evlenseydim yine vajinusmus olur muydum?
Bu sorunun eşlerle bir ilgisi yoktur. “Başkasıyla evlenseydim yine de olur muydu?” sorusu hep akla gelir. Diğer yandan kişinin istediği kişiyle evlenememesi de vajinismusa neden olmaz hatta evlenmeden önce uzun yıllar flört eden çiftler de evlendiklerinde bu sıkıntıyla karşı karşıya kalabilirler. Ayrıca bir partnerle sorun yaşanırken başka bir partnerle herhangi bir sıkıntı yaşanmayabilir.
Cinsel terapide başarı şansını arttıran en önemli faktör eşlerin seanslar sırasında kendilerine verilen ev ödevlerini uygun bir şekilde uygulaması ve sonuna kadar tedaviye inançlarını yitirmemeleridir.
Cinsel ilişkiden önce gevşemek için neler kullanılabilir?
Gevşemeye yardımcı olabilecek hiç bir yöntem kesin çözüm olarak işe yaramaz. Genel anestezi altında ya da sarhoş olup cinsel ilişkiye girmek hayalkırıklığını arttırır. Sakinleştirici, kas gevşetici veya antidepresan gibi ilaç kullanımları da tedavi edici değildir. Aksine bu tip ilaç ve madde kullanımları cinsel isteği azaltabilir.
Kızlık zarının kalın olması vajinusmusa yol açar mı?
Kızlık zarlarının kalınlığı ile vajinismus arasında bir bağlantı yoktur.
Vajinusmus ilk ilişkide mi ortaya çıkar?
Bu rahatsızlık ilk cinsel ilişki de ortaya çıkabileceği gibi uzun yıllar normal bir işlevsellikten sonra da ortaya çıkabilir.
Vajinusmus kimlerde görülür?
Vajinusmus kişinin eğitim, kültür ve sosyal seviyesi ile ilgili değildir. Vajinusmus sadece sosyokültürel ve ekonomik durumları düşük kişilerde görülmez. Hatta sosyokültürel ve ekonomik düzeyi yüksek, daha çok okuyan, üniversite mezunu çiftlerde daha sık olarak olarak görülmektedir. Vajinusmus bütün yaş grubundaki kadınları etkileyebilir. Her yüz kadından ikisinde bu problem görülür. Ülkemizde cinsel problemleri sebebi ile bir kliniğe başvuran kadınlar arasında en büyük grubu vajinusmus problemi olanlar oluşturmaktadır. Bazen vajinismus daha önceki cinsel deneyimlerinde incitilmiş kadınlarda bir kendini koruma davranışı olarak, cinsel ilişkiden kaçmak amacı ile, vajina kaslarının kasılması şeklinde da ortaya çıkabilir.
Uzun yıllardır evli olup ilişkiye giremedikleri için boşanan veya evliliklerini bu şekilde kabullenip “aseksüel” olarak yaşayan çiftlerin sayısı hiç de az değildir.
Vajinismusla ilgili diğer bilgiler
- Vajinismus sorunu yaşayan kadınların yüzde 80’i ve eşlerinin yüzde 90’ı evliliklerinden yeterince doyum aldıklarını ifade etmektedirler.
- Vajinismuslu kadınların yüzde 57’si kocalarını bu konuda düşünceli ve kendilerine yardımcı, yüzde 15’i öfkeli ve saldırgan, yüzde 28’i tepkisiz olarak değerlendirmektedir.
- Vajinismusta yeterli istek veya ıslaklığın sağlanamaması söz konusu değildir. Vajinismuslu kadınlar genellikle penisin vajinaya girişi dışındaki cinsel aktivitelerden oldukça zevk alırlar ve ön sevişmeyle orgazm olabilirler.
- Vajinismuslu çiftler bu sorunu yalnızca kendilerinin yaşadığını sanarak profesyonel yardım almak için bir hekime başvurmazlar. Hatta sorunun büyüyle ilgili olduğunu bile düşünerek tıp dışında çareler arama yanılgısına düşerler. Bazen de ailelerden gelen “Neden hâlâ çocuk yapmıyorsunuz?” şeklindeki eleştirilerden sıkıldıkları için bir cinsel terapiste başvururlar.
- Vajinismus sadece cinsel ilişkiye değil, muayene sırasında kullanılan aletlerin ve tampon gibi farklı cisimlerin de vajinaya girişine izin vermez.
VAJİNİSMUS TEDAVİSİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN KONULAR
Tedavi mutlaka eşle beraber olmalıdır.
Vajinismusun fiziksel bir nedeni olabilir. Bu nedenle kadının mutlaka cinsel terapi öncesi bir kadın doğum uzmanına görünmesi gerekir.
Tedavinin sonlarına doğru eşlerin arası açılmaya başlar ve eşler sık sık kavga etmeye başlarlar. Başarısızlıkla sonuçlanan her tedavi girişimi çifti dipsiz bir kuyuya doğru sürükler, umutlarını kırar, tedaviyi güçleştirir.
Vajinismusu mekanik olarak çözmek yetmez.
Çifte sağlıklı ve mutlu bir cinsel hayat sunmak için tedavide iki aşama izlenir. Birinci aşamada cinsel birleşmenin olmasını hedeflenir. İkinci aşamada ise cinsel ilişkiden zevk alma ve orgazm olma teknikleri öğretilir. Tedavi süresi 3 hafta ile 3 ay arasında sürebilir.
VAJİNİSMUS VE CİNSEL İLİŞKİDE AĞRI OLMASI ARASINDAKİ FARK NEDİR?
Vajinismus ve ağrılı cinsel ilişki aynı şey midir? Farkı nedir?
Vajinismus durumunda cinsel ilişki hiç gerçekleşememektedir yani erkeğin penisi kadının vajinasına girememektedir. Ağrılı cinsel ilişki yani disparoni denilen durumda ise ilişki gerçekleşir yani penis vajina içerisine girebilir ancak ilişki sırasında kadın normale göre çok fazla ağı hisseder. İkisi tamamen farklı kavramlardır.
Vajinismusun genellikle altta yatan sebebi psikolojik kökenlidir. Disparonide ise altta yatan sebep genellikle psikolojik değil organiktir yani ilaç veya ameliyat tedavisi ile düzeltilebilecek bir sebep vardır genellikle. Vajinismus tedavisi için ise genellikle ilaç veya ameliyat gerekmez.
Kendiliğiden geçer mi?
Vajinismus genellikle en baştan beri vardır ve profesyonel yardım almadıkça kendiliğinden düzelmez. Disparoni yani cinsel birliktelik sırasında ağrıya neden olan sebepler ise genellikle sonradan başlar yani kadın daha öncesinde ağrısız normal şekilde ilişkiye girebiliyordur ve bazen tedavi edilmeden kendiliğinden aylar içerisinden sorun düzelebilir.
Her iki duruda da kadın hastalıkları uzmanına başvurmak ve muayene olmak, sebebin aydınlatılması şarttır. Gerekirse tedavi uygulanır.